Kisling Mojżesz (1891–1953), artysta malarz i grafik. Ur. 21 I w Krakowie na Kazimierzu, w rodzinie krawca, narodowości żydowskiej.
Większą część życia spędził K. we Francji, a jego dorobek artystyczny, związany z paryskim środowiskiem, należy raczej do sztuki francuskiej niż polskiej. Początki kariery artystycznej K-a łączą się z rodzinnym Krakowem. K. miał wrodzone zamiłowanie do rysunku. Rodzice przeznaczali go do zawodu inżyniera. K. ukończył tylko 3 klasy Szkoły Realnej w Krakowie. W 1907 r. wstąpił jako student nadzwyczajny do krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, stając się ulubionym i jednym z najzdolniejszych uczniów J. Pankiewicza. Uczeń do końca życia zachował wielki podziw i szacunek dla swego profesora. U Pankiewicza K. zapoznał się z impresjonizmem, pod jego wpływem malował w pierwszym okresie twórczości. W krakowskiej akademii studiował do 1911 r., dwukrotnie odznaczony medalami brązowymi w 1910 i 1911 r. (za akt). W r. 1911 K. wraz z swym przyjacielem malarzem S. Mondszajnem, wyjechał do Paryża, szybko włączając się w nurt artystycznego życia Montparnassu. K. otrzymał stypendium amerykańskiego rzeźbiarza Chapmana Chandlera (wysokości 300 franków miesięcznie), zapewniające mu środki do życia. Zamieszkał przy ul. Joseph Bara nr 3 (gdzie mieszkał też L. Zborowski). Było to miejsce spotkań poetów, artystów, pisarzy, przez które przeszedł cały ówczesny Montparnasse. U K-a w pracowni bywali: Max Jacob, André Salmon, André Derain, Juan Gris, Per Krohg, Jean Cocteau, Ernest Hemingway, Henry Miller, Artur Rubinstein, Charlie Chaplin i in. W wspomnieniach przyjaciół pozostał jako człowiek wrażliwy, uczynny i dowcipny, pełen radości życia, utalentowany artysta. K. był malowniczą postacią i jednym z przywódców środowiska artystycznego Montparnassu. Miejscem spotkań artystów były słynne kawiarnie «La Rotonde», «Café du Dôme», później «La Coupole» (którą na otwarcie w r. 1927 zdobili K., F. Léger, Maria Wasiljew i in.). W Paryżu malarstwo K-a uległo zrazu wpływom P. Cézanne’a, później konstruktywistów i kubistów. W ukształtowaniu się własnego stylu malarskiego, opartego o realizm, odegrała u K-a pewną rolę sztuka A. Deraina i A. Modiglianiego, z którym łączyła K-a wielka przyjaźń. Modigliani korzystał z pracowni i pomocy K-a, a kiedy umarł w r. 1920, K., L. Zborowski i A. Salmon zajęli się jego pogrzebem. Liczne obrazy (np. dziecięce portrety: Młodzi Włosi, 1922, Młody Włoch, 1924, Dwaj bracia, 1925) namalował K. pod wyraźnym wpływem sztuki T. Makowskiego, z którym łączyła go przyjaźń. Zachowało się osiem listów K-a do Makowskiego z lat 1923–5. K. wchodził do Komitetu Société des Amis de Thadée Makowski, założonego po śmierci artysty w r. 1932.
W r. 1913 K. po raz pierwszy wystawił swoje obrazy – Martwą naturę i Studium głowy – na Salonie Jesiennym w Paryżu. W t. r. malował z P. Picassem i J. Grisem i in. w Céret (departament Pirenée); od nich przyjął zapewne kubistyczną stylizację. W r. 1914 brał udział w wystawie «Niezależnych» w Paryżu, na której pokazał trzy kompozycje figuralne (jedna przedstawiała leżący akt) oraz w galerii Flechtheima w Düsseldorfie w grupie «Dôme», i w Monachium. K. przyjął obywatelstwo francuskie (1914), nie zerwał jednak więzi z Polską. Pozostawał w bliskim kontakcie z kolonią polskich artystów, którzy bądź tylko na pewien czas, bądź na stałe osiedlili się we Francji, zwłaszcza w Paryżu. Utrzymywał łączność z Kołem Artystów Polskich (Cércle des Artistes Polonais), które zawiązało się w stolicy Francji w r. 1928.
Z wybuchem wojny światowej K. zgłosił się ochotniczo do Legii Cudzoziemskiej. Ranny w r. 1915, został zdemobilizowany. W t. r. ożenił się z Renée-Jean Gros, córką oficera gwardii republikańskiej. Wesele K-a zapisało się w dziejach Montparnassu jako jedno z nadzwyczajnych widowisk. W r. 1916 K. przebywał w Hiszpanii i wystawiał ponownie w Monachium. Brał udział, choć rzadko, w wystawach w Polsce. W listopadzie 1917 r. odbyła się w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie pierwsza wystawa formistów, na której K. pokazał Pejzaż i Autoportret. W r. 1917 obrazy K-a eksponowano m. in. w Londynie, Sztokholmie i Oslo. W l. 1918 i 1919 K. malował w Marsylii oraz w Prowansji (St. Tropez, Sanary, Bandol). Malował pejzaże, akty (pozowała mu słynna modelka Montparnassu, Kiki – Alice Prin), kompozycje figuralne, martwe natury, kwiaty, sceny rodzajowe. K. był też wziętym i zamiłowanym portrecistą kobiet (w 1928 namalował obraz Młoda kobieta w szalu polskim), portretował m. in. znane aktorki, Cécile Sorel, Renée Falconetti (1927), Madelaine Sologne (1936), i młodych chłopców. K. wykonał sześć drzeworytniczych ilustracji do Maxa Jacoba „La Souris Boiteuse”. Był znanym i cenionym artystą. W r. 1919 galeria Druet w Paryżu urządziła pierwszą zbiorową wystawę dzieł K-a. W t. r. obrazy K-a były wystawione w Hannowerze. Cztery obrazy olejne (Studium, Zabawa w porcie, Pejzaż z Południa, Pic du Midi) i dwie akwarele (Owoce, Port w St. Tropez) K-a znalazły się na wystawie w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie w kwietniu 1924 r. T. r. K. miał zbiorową wystawę w galerii P. Guillaume w Paryżu. W r. 1926 odbyła się wystawa malarstwa K-a w Niemczech w galerii Flechtheima w Düsseldorfie i w 1938 w Anglii w galerii Leicester w Londynie. W r. 1933 K. został odznaczony Legią Honorową. W r. 1935 ogłosił w warszawskich „Wiadomościach Literackich” artykuł pt. Moje credo artystyczne.
W r. 1940 K., chroniąc się przed Niemcami, wyjechał do Hiszpanii, następnie do Portugalii, a stąd do Stanów Zjedn. A. P. Omyłkowo ukazały się wtedy w gazetach jego nekrologi zawiadamiające, że K. zginął na statku zatopionym przez łódź podwodną. W Ameryce zamieszkał K. w Greenwich Village, rozwijając na szeroką skalę akcję pomocy artystom francuskim pod okupacją niemiecką. W Stanach Zjedn. portretował m. in. Artura Rubinsteina i aktorkę Michèle Morgan. Po wojnie wrócił do Francji, osiedlając się w Sanary-sur-Mer (koło Tulonu). Malował dużo. W r. 1952 urządził indywidualną wystawę w galerii Drouant-David w Paryżu; następna wystawa w tejże galerii odbyła się w r. 1954, już po śmierci artysty, który zmarł w Sanary 29 IV 1953 r. Pojedyncze obrazy K-a znalazły się na wystawach w Polsce: w Krakowie w r. 1954 (Kwiaciarka) i w Warszawie 1959 r. (Bukiet tulipanów). W Muzeum Górnośląskim w Bytomiu znajduje się obraz K-a Kwiaciarka (ol.), w Muzeum Narod. w Warszawie Martwa natura (akwarela-gwasz). Barwne kartki pocztowe z reprodukcjami obrazów K-a wydał przed wojną J. Mortkowicz w Warszawie.
Malarstwo K-a, początkowo pod wpływem impresjonizmu i kubizmu, nabiera później cech indywidualnych. Charakteryzuje je płynna linia, krągły, pełny modelunek postaci, duże płaszczyzny barwne, pewna stylizacja w przedstawieniach figuralnych. Mimo powiązań z «École de Paris» (zwłaszcza z malarstwem Modiglianiego i Deraina) K. ukształtował własny, odrębny styl malarski, zbliżony nieco do realizmu. Źródeł cech indywidualnych malarstwa K-a krytyka francuska dopatruje się w polskim pochodzeniu artysty.
Autoportret; Portrety: pędzla A. Modiglianiego (1918/9) reprod. w: Zrębowicz R., O nowoczesnym malarstwie francuskim, W. 1959 s. 102, pędzla A. Deraina (1920) reprod. w: Einstein C., Kunst d. 20 Jahrhunderts (Propyläen Kunstgeschichte), Berlin 1926 s. 207; Fot. K-a z J. Pankiewiczem i in. (Kraków 1925) reprod. w: Dmochowska J., W kręgu Pankiewicza, Kr. 1963 s. 189; Fot. K-a z r. 1912 w posiadaniu autora; – Grand Larousse Encyklopédique, Paris 1962 VI; W. Enc. Powsz. (PWN); Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler des XX Jahrhunderts, Hrsg. v. H. Vollmer, Leipzig 1955 (obszerna bibliogr.); Dictionnaire des peintures français, Paryż 1961; Hazan F., Nouveau dictionnaire de la peinture moderne, Paryż 1963; Thieme– Becker, Lexikon d. Künstler; Katalog wystawy obrazów… K-a … Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych, Kr. 1924 kwiecień; Malarstwo francuskie od Gaugina do dnia dzisiejszego, 30 IV–31 V 1959, Muzeum Narodowe w W.; I Wystawa Ekspresjonistów Polskich, Kr. 1917 listopad–grudzień; Wystawa Polskiego Malarstwa Rodzajowego wieku XIX i XX, Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Kr., Kr. 1954; – Carco F., Przyjaciel malarzy, Kr. 1958 s. 128–30, 237; Cassou J., Panorama des arts plastiques contemporains, Paryż 1960; Corradini J., Cuadros bajo la lupa, Buenos Aires 1956, tabl. I, XXI; Crespelle J. P., Montparnasse vivant, (1962, liczne fotografie); Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie, Wr.–W.–Kr. 1964 III; Jaworska W., Tadeusz Makowski, Wr.–W.–Kr. 1964; Makowski T., Pamiętnik, W. 1961; – „Świat” (W.) 1933 I pólr. nr 13; „Wiad. Liter.” 1935 nr 51–2 z 29 XII.
Ignacy Trybowski